Behandeling van adenomyose
Medicamenteuze behandeling
Net als bij endometriose is adenomyose een ziekte die afhankelijk is van de vrouwelijke hormooncyclus: bij elke menstruatie gaat het slijmvliesweefsel bloeden en geeft daarmee klachten. De klachten kunnen verminderen door de cyclus te onderdrukken. Medicijnen die de cyclus onderdrukken zijn bijvoorbeeld de pil of progestagenen (een van de twee bestanddelen in de pil).
Zelfs met stopweek worden de klachten vaak minder dan in een natuurlijke cyclus. Maar het beste werken deze medicijnen als ze worden doorgeslikt: na een pilstrip meteen door met de volgende pilstrip. Op die manier menstrueer je niet en zijn er dan dus ook minder menstruatie gerelateerde klachten. Ook het Mirena-spiraaltje kan verlichting van de klachten geven en met name de hoeveelheid bloedverlies bij de menstruatie verminderen.
Soms wordt gekozen voor een zogenaamde GnRH agonist: een medicijn dat meestal met injecties wordt toegediend en die ervoor zorgt dat de eierstokken tijdelijk geen hormonen aanmaken. Daardoor ben je tijdelijk in de overgang. Om overgangsklachten tegen te gaan kun je hiernaast een pil met laag gedoseerde hormonen gebruiken. Er is dan wel het positieve effect van het wegvallen van de menstruele cyclus, maar minder klachten van de bijwerkingen van de injecties.
Als iemand graag zwanger wil worden of liever geen hormonen wil gebruiken, bijvoorbeeld vanwege de bijwerkingen, kunnen pijnstillers worden voorgeschreven zoals naproxen, ibuprofen of diclofenac. Hevige menstruaties kunnen in deze situatie behandeld worden met tranexaminezuur: een medicijn dat de stolling bevordert en daarmee zorgt voor minder menstrueel bloedverlies.
Operatieve behandeling
Wanneer medicijnen niet gewenst zijn of niet voldoende effect op de klachten hebben, kiezen sommige vrouwen ervoor om hun baarmoeder te laten verwijderen. Hiermee is alle adenomyose per definitie verwijderd en zullen er geen menstruaties meer zijn. Soms kunnen pijnklachten blijven bestaan omdat er ook endometriose aanwezig is. Uiteraard is een baarmoederverwijdering geen oplossing voor vrouwen die nog graag zwanger willen worden.
In zeldzame gevallen kan adenomyose operatief verwijderd worden: als het op 1 plek in de baarmoeder zit (adenomyoom) of als het cysteuze adenomyose betreft (dat is een cyste in de wand van de baarmoeder bestaande uit adenomyoseweefsel gevuld met bloed waarbij vaak veel pijn optreedt). In ervaren handen kan dit vaak met een kijkoperatie (laparoscopie) worden uitgevoerd. Of dit technisch haalbaar is hangt af van de locatie en grootte van de adenomyose.
Als vrouwen zich met name laten opereren vanwege pijnklachten is het belangrijk dat bij de operatie ook de eventueel aanwezige endometriose wordt verwijderd om zo een maximale vermindering van de pijnklachten te verkrijgen.
Ook het emboliseren (dichtmaken) van de bloedvaten die naar de baarmoeder lopen kan soms helpen om de klachten te verlichten. In Nederland wordt op dit moment een vergelijkende studie gedaan, waarin het effect van de embolisatie wordt vergeleken met een baarmoederverwijdering. Als je hier geïnteresseerd in bent, kun je eens kijken op de website www.questa-studie.nl.
Tot slot kan er ook een endometriumablatie plaatsvinden: hierbij wordt het baarmoederslijmvlies (endometrium) weggeschroeid en verminderen of verdwijnen de menstruaties. Uit onderzoek kwam naar voren dat deze behandeling bij vrouwen die adenomyose hebben minder goed werkt dan bij vrouwen zonder adenomyose en hevige menstruaties zonder aanwijsbare oorzaak. Ablatie wordt ontraden bij adenomyose als behandeling aangezien het ook kan leiden tot meer pijnklachten.
Geschreven door:
Prof. Dr. V. Mijatovic en Dr. W. Hehenkamp, beide gynaecoloog Endometriose Centrum Amsterdam UMC